Stało się! 12 listopada dniem wolnym od pracy. W środę 7 listopada Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy, ustanawiającej 12 listopada Świętem Narodowym i dniem wolnym od pracy z okazji setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.
Według wprowadzonej ustawy, w ten dzień będzie obowiązywać również ustawa o zakazie handlu tj. ustawa z dnia 10 stycznia 2018 o ograniczeniu handlu w niedziele i święta ze wszystkimi jego konsekwencjami. Czyli w pracy będą mogli stawić się jedynie właściciele sklepów i ich rodziny, a nie tak jak planowano w pierwszej odsłonie, wszyscy pracownicy.
Dodatkowy dzień wolny będzie rodził konsekwencje zarówno dla pracowników jak i pracodawców.
Zmiany rozkładu czasu pracy
Dodatkowy dzień wolny to problem przede wszystkim dla pracodawców. Zmiana została wprowadzona na ostatnią chwilę, w trakcie roku i przede wszystkim w trwającym okresie rozliczeniowym.
Zgodnie z art. 129 § 3 Kodeksu pracy – „Rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony – w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej jeden miesiąc. Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład”. Zgodnie z Kodeksem pracy na pracodawcy ciąży obowiązek, aby co najmniej 7 dni przed wejściem w życie harmonogramu czasu pracy, poinformować o jego zmianach.
W przypadku 12 listopada przedsiębiorcy nie mieli takiej możliwości, aby zgodnie z prawem nanieść zmiany w grafiku. Teraz będą zmuszeni je dopasować do nowego wymiaru pracy.
Praca w święto
12 listopada pracodawca ma możliwość dopuszczenia pracownika do pracy. Praca w niedziele i święta jest dozwolona w sytuacjach określonych w artykule 15110 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią świadczenie pracy jest możliwe przede wszystkim w sektorach dotyczących gastronomii, rolnictwa, służby zdrowia, zakładów hotelarskich, jednostek gospodarki komunalnej czyli w głównej mierze przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną.
W sytuacji, kiedy pracodawca zdecyduje się oddelegować pracownika do pracy zgodnie z powołanym wyżej artykułem powinien mieć na uwadze, że za pracę w święto należy udzielić pracownikowi dodatkowy dzień wolny do końca panującego okresu rozliczeniowego (15111 k.p).
Pracodawca nie może pracownikowi spoza grup wyszczególnionych we wskazanym wyżej artykule narzucić obowiązku przyjścia do pracy 12 listopada, aczkolwiek wyjątkowo sam pracownik może wnioskować by w tym dniu podjąć pracę. Nie dotyczy to pracowników podlegających pod ustawę o ograniczeniu handlu w niedziele i święta.
W sytuacji kiedy sam pracownik zawnioskuje o możliwość pracy w dniu 12 listopada pracodawca, który się na to zgodzi powinien również zapewnić pracownikowi dodatkowy dzień wolny w obowiązującym w firmie okresie rozliczeniowym.
Jeżeli jest to niemożliwe, czyli pracodawca nie był w stanie w danym okresie rozliczeniowym uwzględnić dodatkowego dnia wolnego, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej jako 100% za każdą godzinę pracy w święto (1511 § 1 k.p.).
Wykonywanie pracy w święto z innych powodów niż te, które zostały uwzględnione w przepisach Kodeksu pracy jest wykroczeniem przeciwko pracownikowi. Według Kodeksu pracy przedsiębiorca nie przestrzegający dnia wolnego w czasie święta podlega karze grzywnie od 1 000 zł do 30 000 zł (art. 281. pkt 5).
Współczynnik urlopowy
Współczynnik urlopowy jest istotną kwestią w sytuacji wyliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w momencie niewykorzystania przez pracownika wszystkich dni urlopowych. Na jego podstawie określa się kwotę otrzymanego ekwiwalentu pracownika. Jest on w głównej mierze uzależniony od ilości dni wolnych przypadających w ciągu roku. Co oznacza, że nie jest to wartość stała i niezmienna.
Z obliczeń wynika, że w roku 2018 wynosił on 20,92.
W sytuacji kiedy, ilość dni wolnych zmieniła się w ciągu roku, w przypadku ustanowienia 12 listopada dniem wolnym, współczynnik również się zmieni.
Wynika to z poniższych obliczeń:
[365 dni – (52 niedziele + 11 dni świątecznych + 52 soboty)] : 12 = 20,83 na rok 2018
W przypadku kiedy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin, współczynnik należy obniżyć proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.
Warto również przypomnieć, że ekwiwalent należy się w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy gdzie, pracownik nie miał możliwości wykorzystania przysługującemu mu urlopu (art. 171§ 1).
Ustawa milczy na temat wypłaty stosowania współczynnika ekwiwalentu i nie został wprowadzony żaden przepis przejściowy określający ten fakt. Na dzień dzisiejszy Państwowa Inspekcja Pracy nie zajęła stanowiska w kwestii rozliczonych już ekwiwalentów za urlop, czyli tych przed podpisaniem ustawy o 12 listopada jako dniu wolnym od pracy. Pewne jest natomiast to, że w przypadku ekwiwalentów, które nie zostały jeszcze rozliczone, należy brać już pod uwagę „nowy” współczynnik urlopowy 20,83.
Nierówne traktowanie pracowników
Ustawa, która weszła w życie 8 listopada, wyklucza pracowników publicznych szpitali i ambulatoriów. Jak również pracowników aptek, pełniących dyżury w okresach świątecznych. Oznacza to, że pracownicy przestają być równo traktowani ze względu na zawód, który wykonują. Każdy z pracowników powinien mieć takie samo prawo do dnia wolnego jak pozostali. Zapewne w przypadku szpitali i ambulatoriów ustawodawca nie wziął tego pod uwagę, ze względu na duże prawdopodobieństwo zakłócenia pracy w placówkach szpitalnych, gdzie kłopotliwe mogłoby się stać zaplanowanie nowych terminów np. operacji.
Konsekwencje ustanowienia dnia wolnego
Wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego będzie z pewnością oznaczało podjęcie dodatkowych zmian organizacyjnych takich jak np. ustalenie na nowo grafików czasu pracy. W głównej mierze najbardziej odczuwalne będzie to dla okręgów przemysłowych i gospodarczych, gdzie praca związana jest najczęściej z pracą zmianową odbywającą się w ruchu ciągłym. Prawdopodobne jest, że zakłady nie będą mogły pozwolić sobie na przerwanie ciągłości procesów produkcyjnych. W takiej sytuacji będą zmuszeni do ponoszenia podwójnych kosztów z racji wypłaty dodatkowego wynagrodzenia pracownikowi w wysokości 100% za każdą przepracowaną godzinę w święto. Należy również pamiętać o pracownikach, którzy zobowiązani są pracować niezależnie od ustanowionego dnia wolnego np. pracownicy PKP, MPK czy też stacji benzynowej. Dla takich pracowników pracodawca również powinien zapewnić dodatkowy dzień wolny bądź wypłacić 100% za każdą przepracowaną godzinę.
W takiej sytuacji należy jednak pamiętać, że priorytetem dla przedsiębiorcy, jest obowiązek przestrzegania Kodeksu pracy i ochrony pracownika, któremu w okresie przypadającego święta, przysługuje dzień wolny od pracy.
Warto również zauważyć, iż na skutek dodatkowego dnia wolnego nie odbędą się sprawy w sądzie. Oznacza to, że m.in. w sytuacji rozstrzygnięć sporów między pracodawcą a pracownikami wydłuży się zdecydowanie czas, w którym zostaną one rozwiązane.
Jak się okazuje konsekwencje ustanowienia dnia 12 listopada jako dnia wolnego nie będą dotyczyły tylko odpowiedzi na pytanie czy pracownik powinien w tym dniu przyjść do pracy czy nie, ale również pośrednio wpłyną na pracowników, którzy najczęściej zakończyli już współpracę z pracodawcą i obecnie toczy się między stronami umowy o pracę spór.
Autor: Agnieszka Sołtys – ifirma.pl
