12 listopada 2018 dniem wolnym – konsekwencje dla pracodawców i pracowników

Stało się! 12 listopada dniem wolnym od pracy. W środę 7 listopada Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy, ustanawiającej 12 listopada Świętem Narodowym i dniem wolnym od pracy z okazji setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.

Według wprowadzonej ustawy, w ten dzień będzie obowiązywać również ustawa o zakazie handlu tj. ustawa z dnia 10 stycznia 2018 o ograniczeniu handlu w niedziele i święta ze wszystkimi jego konsekwencjami. Czyli w pracy będą mogli stawić się jedynie właściciele sklepów i ich rodziny, a nie tak jak planowano w pierwszej odsłonie, wszyscy pracownicy.

Dodatkowy dzień wolny będzie rodził konsekwencje zarówno dla pracowników jak i pracodawców.

Zmiany rozkładu czasu pracy

Dodatkowy dzień wolny to problem przede wszystkim dla pracodawców. Zmiana została wprowadzona na ostatnią chwilę, w trakcie roku i przede wszystkim w trwającym okresie rozliczeniowym.

Zgodnie z art. 129 § 3 Kodeksu pracy – „Rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony – w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej jeden miesiąc. Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład”. Zgodnie z Kodeksem pracy na pracodawcy ciąży obowiązek, aby co najmniej 7 dni przed wejściem w życie harmonogramu czasu pracy, poinformować o jego zmianach.

W przypadku 12 listopada przedsiębiorcy nie mieli takiej możliwości, aby zgodnie z prawem nanieść zmiany w grafiku. Teraz będą zmuszeni je dopasować do nowego wymiaru pracy.

Praca w święto

12 listopada pracodawca ma możliwość dopuszczenia pracownika do pracy. Praca w niedziele i święta jest dozwolona w sytuacjach określonych w artykule 151¹⁰ Kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią świadczenie pracy jest możliwe przede wszystkim w sektorach dotyczących gastronomii, rolnictwa, służby zdrowia, zakładów hotelarskich, jednostek gospodarki komunalnej czyli w głównej mierze przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną.

W sytuacji, kiedy pracodawca zdecyduje się oddelegować pracownika do pracy zgodnie z powołanym wyżej artykułem powinien mieć na uwadze, że za pracę w święto należy udzielić pracownikowi dodatkowy dzień wolny do końca panującego okresu rozliczeniowego (151¹¹ k.p).

Pracodawca nie może pracownikowi spoza grup wyszczególnionych we wskazanym wyżej artykule narzucić obowiązku przyjścia do pracy 12 listopada, aczkolwiek wyjątkowo sam pracownik może wnioskować by w tym dniu podjąć pracę. Nie dotyczy to pracowników podlegających pod ustawę o ograniczeniu handlu w niedziele i święta.

W sytuacji kiedy sam pracownik zawnioskuje o możliwość pracy w dniu 12 listopada pracodawca, który się na to zgodzi powinien również zapewnić pracownikowi dodatkowy dzień wolny w obowiązującym w firmie okresie rozliczeniowym.

Jeżeli jest to niemożliwe, czyli pracodawca nie był w stanie w danym okresie rozliczeniowym uwzględnić dodatkowego dnia wolnego, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej jako 100% za każdą godzinę pracy w święto (151¹ § 1 k.p.).

Współczynnik urlopowy

Współczynnik urlopowy jest istotną kwestią w sytuacji wyliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w momencie niewykorzystania przez pracownika wszystkich dni urlopowych. Na jego podstawie określa się kwotę otrzymanego ekwiwalentu pracownika. Jest on w głównej mierze uzależniony od ilości dni wolnych przypadających w ciągu roku. Co oznacza, że nie jest to wartość stała i niezmienna.

Z obliczeń wynika, że w roku 2018 wynosił on 20,92.

W sytuacji kiedy, ilość dni wolnych zmieniła się w ciągu roku, w przypadku ustanowienia 12 listopada dniem wolnym, współczynnik również się zmieni.
Wynika to z poniższych obliczeń:
[365 dni – (52 niedziele + 11 dni świątecznych + 52 soboty)] : 12 = 20,83 na rok 2018

W przypadku kiedy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin, współczynnik należy obniżyć proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.

Warto również przypomnieć, że ekwiwalent należy się w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy gdzie, pracownik nie miał możliwości wykorzystania przysługującemu mu urlopu (art. 171§ 1).

Ustawa milczy na temat wypłaty stosowania współczynnika ekwiwalentu i nie został wprowadzony żaden przepis przejściowy określający ten fakt. Na dzień dzisiejszy Państwowa Inspekcja Pracy nie zajęła stanowiska w kwestii rozliczonych już ekwiwalentów za urlop, czyli tych przed podpisaniem ustawy o 12 listopada jako dniu wolnym od pracy. Pewne jest natomiast to, że w przypadku ekwiwalentów, które nie zostały jeszcze rozliczone, należy brać już pod uwagę „nowy” współczynnik urlopowy 20,83.

Nierówne traktowanie pracowników

Ustawa, która weszła w życie 8 listopada, wyklucza pracowników publicznych szpitali i ambulatoriów. Jak również pracowników aptek, pełniących dyżury w okresach świątecznych. Oznacza to, że pracownicy przestają być równo traktowani ze względu na zawód, który wykonują. Każdy z pracowników powinien mieć takie samo prawo do dnia wolnego jak pozostali. Zapewne w przypadku szpitali i ambulatoriów ustawodawca nie wziął tego pod uwagę, ze względu na duże prawdopodobieństwo zakłócenia pracy w placówkach szpitalnych, gdzie kłopotliwe mogłoby się stać zaplanowanie nowych terminów np. operacji.

Konsekwencje ustanowienia dnia wolnego

Wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego będzie z pewnością oznaczało podjęcie dodatkowych zmian organizacyjnych takich jak np. ustalenie na nowo grafików czasu pracy. W głównej mierze najbardziej odczuwalne będzie to dla okręgów przemysłowych i gospodarczych, gdzie praca związana jest najczęściej z pracą zmianową odbywającą się w ruchu ciągłym. Prawdopodobne jest, że zakłady nie będą mogły pozwolić sobie na przerwanie ciągłości procesów produkcyjnych. W takiej sytuacji będą zmuszeni do ponoszenia podwójnych kosztów z racji wypłaty dodatkowego wynagrodzenia pracownikowi w wysokości 100% za każdą przepracowaną godzinę w święto. Należy również pamiętać o pracownikach, którzy zobowiązani są pracować niezależnie od ustanowionego dnia wolnego np. pracownicy PKP, MPK czy też stacji benzynowej. Dla takich pracowników pracodawca również powinien zapewnić dodatkowy dzień wolny bądź wypłacić 100% za każdą przepracowaną godzinę.

W takiej sytuacji należy jednak pamiętać, że priorytetem dla przedsiębiorcy, jest obowiązek przestrzegania Kodeksu pracy i ochrony pracownika, któremu w okresie przypadającego święta, przysługuje dzień wolny od pracy.

Warto również zauważyć, iż na skutek dodatkowego dnia wolnego nie odbędą się sprawy w sądzie. Oznacza to, że m.in. w sytuacji rozstrzygnięć sporów między pracodawcą a pracownikami wydłuży się zdecydowanie czas, w którym zostaną one rozwiązane.

Jak się okazuje konsekwencje ustanowienia dnia 12 listopada jako dnia wolnego nie będą dotyczyły tylko odpowiedzi na pytanie czy pracownik powinien w tym dniu przyjść do pracy czy nie, ale również pośrednio wpłyną na pracowników, którzy najczęściej zakończyli już współpracę z pracodawcą i obecnie toczy się między stronami umowy o pracę spór.

Autor: Agnieszka Sołtys – ifirma.pl