Strata ze zbycia wierzytelności jako koszt
Z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty ze sprzedaży wierzytelności uprzednio zarachowanej jako przychód należny, na podstawie art. 22 ust. 1, art. 23. ust. 1 pkt 34 i art. 14 ust.1. Analogiczna regulacja pojawia się w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
I tak zgodnie z kluczowym art. 23 ust. 1 pkt 34, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio na podstawie art. 14 została zarachowana jako przychód należny.
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (I FPS 3/11)
Przez lata w orzecznictwie trwał spór, czy kosztem może być kwota straty odpowiadająca wartości brutto czy też bez należnego podatku od towarów i usług.
Stratę ze sprzedaży takiej wierzytelności stanowi kwota będąca różnicą pomiędzy wartością wierzytelności jako świadczenia, którego podatnik-wierzyciel mógł zażądać od swego kontrahenta-dłużnika, a sumą uzyskaną ze sprzedaży.
Wierzytelność powstała wskutek dokonania czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług u podatnika prowadzącego działalność gospodarczą obejmuje jednak zarówno przychód należny (a więc przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług), jak i należny podatek od towarów i usług. Wierzytelności zatem nie można było utożsamiać z przychodem należnym określonym zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym, ponieważ nie obejmował on u czynnych podatników vat kwoty podatku od towarów i usług.
W konsekwencji istnienia dwóch różnych nurtów interpretacyjnych, 11-06-2012 Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, z której wynika iż kwota ta winna być wartością brutto.
Zmiana formuły wysokości straty zaliczanej w koszty
Ponieważ pojęcie “wierzytelność” obejmuje oprócz przychodu należnego także podatek od towarów i usług, przepis ten jak podnoszono w orzecznictwie „zostałby inaczej sformułowany, gdyby celem ustawodawcy było wyłączenie z możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów całej sumy wierzytelności.” (Wyroki NSA, II FSK 1208/05, II FSK 1948/09).
Od 2018 roku wprowadzono w art. 23 ust. 1 1 pkt 34 regulację, iż kosztem może być, uprzednio zarachowana wierzytelność lub jej część – do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny. Przychód należny zarachowany zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest co do zasady kwota netto, bez należnego podatku.
W konsekwencji, straty ze zbycia wierzytelności uprzednio zarachowanej jako przychód należny, od 2018 roku należy rozliczać w kwocie netto.
Autor: Joanna Pindelska – Doradca Podatkowy
