Zasady rozliczania straty

Z początkiem roku 2018 rozpoczęto proces legislacyjny, zmierzający do wprowadzenia kolejnych zmian przepisów podatkowych. Jedną z nich było zmodyfikowanie sposobu rozliczania straty osiągniętej m.in. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zmiana była przewidziana w projekcie z dnia 1 lutego 2018 r. Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym.

Zmianie uległo brzmienie artykułu 9 ust. 3 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Poprzednia (do końca 2018 roku) treść ustawy w zakresie sposobu rozliczenia straty, pozwalała podatnikowi na odliczenie poniesionej nadwyżki kosztów nad przychodami, w przeciągu 5 najbliższych, następujących kolejno po sobie latach podatkowych, jednak wysokość kwoty w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wartości poniesionej straty.

Po zmianie przepisu od 2019 roku, ustawodawca daje podatnikowi możliwość rozliczenia straty na dwa sposoby. Pierwszy pozostawia znaną już możliwość odliczenia przysługującej kwoty jak dotychczas, czyli w przeciągu pięciu lat bez przekroczenia połowy kwoty w jednym roku, natomiast drugi sposób zakłada odliczenie całej wartości poniesionej straty w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących 5. latach podatkowych pod warunkiem, że kwota osiągniętej straty nie przekroczyła 5 000 000 zł.

W sytuacji gdy podatnik poniósł stratę, która przekroczyła 5 000 000 zł, może odliczyć w jednym roku jednorazowo 5 000 000 zł, natomiast nadwyżka może zostać rozliczona w którymkolwiek z tych 5 lat ale już stosując limit 50% odliczenia w jednym roku.

Przykład 1.
Podatnik zakończył rok 2019 stratą w wysokości 300 000 zł. Na rozliczenie straty ma 5 następnych lat, czyli kolejno lata: 2020, 2021, 2022, 2023, 2024. Podatnik chciałby jak najszybciej rozliczyć poniesioną stratę. Stosując nowe zasady – podatnik będzie mógł wybrać w którym roku chciałby odliczyć poniesioną stratę. Przewiduje on, że rok 2020, zakończy dochodem w wysokości  500 000 zł. Zatem dzięki temu, że strata nie przekracza limitu 5 000 000 zł, może w roku 2020 odliczyć całą kwotę straty czyli 300 000 zł, i tym samym obniżyć dochód do opodatkowania do 200 000 zł (500 000 zł dochodu – 300 000 zł straty). Wg obecnych przepisów, najszybciej może odliczyć  150 000 zł w roku 2020 oraz pozostałe 150 000 zł w roku 2021.

Takie rozwiązanie, w postaci jednorazowego obniżenia dochodu do opodatkowania, daje możliwość „nie zamrażania” środków pieniężnych. Oczywiście podatnik z powyższego przykładu może jednorazowo odliczyć kwotę straty w roku 2020 lub wybrać inny rok: 2021, 2022, 2023, 2024. To, w którym roku przedsiębiorca zdecyduje się na odliczenie straty, zależy tylko od jego przewidywań – w którym roku szacuje osiągnięcie dochodu, pozwalającego na odliczenie straty lub w którym roku, pomniejszenie dochodu będzie pomocne czy też bardziej odczuwalne.

Przykład 2.
Podatnik zakończył rok 2019 stratą w wysokości 7 000 000 zł z uwagi na rozległe inwestycje. Podatnik chciałby jak najszybciej odliczyć poniesioną stratę. Zgodnie z nowymi zasadami, może on w roku 2020 odliczyć 5 000 000 zł straty od uzyskanego dochodu. Pozostaje do rozliczenia strata 2 000 000 zł. Z tej kwoty może odliczyć w roku 2021 maksymalnie 1 000 000 zł a ostatnią część 1 000 000 zł może odliczyć w roku 2022. W takiej sytuacji cała strata jest odliczona w przeciągu 3 lat.

Stosując takie oszacowanie, nasuwa się wniosek, że wprowadzona zmiana daje sporą korzyść w postaci szybszego odliczenia strat, których wysokość nie przekroczyła wprowadzanego limitu 5 000 000 zł. Osiągając taką stratę, obecnie podatnik nie musi odliczyć tylko połowy w jednym roku a na odliczenie kolejnej połowy czekać do roku następnego. Wprowadzone zmiany pozwalają jednorazowo uwzględnić kwotę poniesionej straty, jeśli tylko nie przekracza limitu.

Z kolei podatnicy, których działalność zakończyła się stratą powyżej 5 000 000 zł, mają możliwość samodzielnego oszacowania, który sposób będzie dla nich korzystniejszy:

• czy odliczenie 50% w jednym roku oraz w następnym pozostałej części, wówczas odliczenie straty zamyka się w przeciągu dwóch lat,
• czy też stosując nowe zasady – odliczając 5 000 000 zł w jednym roku a pozostałą kwotę w 50% w następnym roku i 50% jeszcze w kolejnym – w efekcie mogąc rozliczyć całość nie w przeciągu dwóch lat (po 50% w każdym roku), ale zamknąć proces rozliczania straty w 3 lata (w pierwszym roku 5 000 000 zł, w kolejnym 50% pozostałej wartości, w kolejnym 50% jako dopełnia kwotę całej straty).

Na wprowadzonej zmianie mogą skorzystać firmy, którym dochód nie pozwala na odliczenie poniesionej straty, już w kolejnych latach. Czyli ich działalność zakończyła się stratą, jednak w roku następnym i jeszcze kolejnych, w firmie dochód jeszcze nie występuje lub rośnie powoli.

Przykład 3.
Podatnik zakończył rok 2019 stratą w wysokości 700 000 zł. W roku 2020 nie udało się wypracować dochodu, jest on zerowy. W roku 2021 dochód już się pojawił jednak jest na niskim poziomie – 1 000 zł. Rok 2022 zakończył się dochodem w wysokości 3 000 zł. W roku 2023 podatnik zanotował wzrost dochodu w wysokości 8 000 zł – to nadal zbyt mało aby odliczenie straty dało efekt. Dopiero w roku 2024 przychody z poniesionej w roku 2019 inwestycji zaczęły znacznie wzrastać, dzięki czemu dochód za ten piąty rok uplasował się na poziomie 900 000 zł. Dzięki proponowanej zmianie, podatnik w ostatnim możliwym do odliczenia straty roku, ma prawo odliczenia całej kwoty poniesionej straty czyli 700 000 zł (kwota nie przekracza 5 000 000 zł). Na dotychczasowych zasadach, w roku 2024 mógłby obniżyć dochód jedynie o 350 000 zł czyli połowę kwoty, ponieważ jest to już ostatni rok na odliczenie straty poniesionej w roku 2019, a dochody z poprzednich lat były zbyt niskie aby odliczenie straty było odczuwalne czy w ogóle możliwe. To powoduje utratę możliwości odliczenia 350 000 zł.

Na zmianie przepisu, mogą skorzystać przedsiębiorcy, których dochód rośnie wolniej po osiągnięciu straty – np. firmy rozpoczynające działalność wymagającą dużych inwestycji na początku lub decydujące się na takie inwestycje w trakcie prowadzenia działalności.

Przepis nie wprowadza zmian w zakresie sumowania osiągniętych strat z danego źródła uzyskania przychodów oraz pozostawia możliwość dowolnej konfiguracji w kwocie odliczanej straty, rozkładania jej na dowolne lata w obrębie pięciu następujących po sobie, z zastrzeżeniem limitów opisanych wyżej.

W związku z różnorodnością prowadzonych działalności, każda firma będzie musiała podejść indywidualnie do nowego przepisu, oceniając samodzielnie charakter działalności, strategię i plany na przyszłość, jednak niewątpliwie została wyposażona w dodatkową możliwość do wyboru.

Autor: Katarzyna Marciniak – ifirma.pl