Jak ustalić wartość początkową samochodu firmowego?

Przedsiębiorcy często dokonują zakupu samochodu lub wprowadzają prywatne pojazdy do działalności gospodarczej. Zaliczając pojazdy do ewidencji środków trwałych, możemy pomniejszyć podatek dochodowy o miesięczne odpisy amortyzacyjne. Poza tym podatnik może zaliczyć w koszty wydatki związane z użytkowaniem danego pojazdu.

Przez środki trwałe rozumie się rzeczowe aktywa trwałe, kompletne i zdatne do użytkowania o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok. Zalicza się do nich: nieruchomości, maszyny, urządzenia, środki transportu oraz inne przedmioty, które będą używane na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej.

Co ważne, przy ustalaniu wartości początkowej samochodu należy wziąć pod uwagę sposób jego nabycia.

Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, a w szczególności o koszty:

• transportu, załadunku i wyładunku,
• ubezpieczenia w drodze, montażu,
• opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek oraz prowizji.

Należy natomiast mieć na uwadze, że wydatki poniesione na ubezpieczenie pojazdu (poza ubezpieczeniem w drodze), nie są uznawane za koszty związane z jego zakupem. Takie wydatki księgujemy bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów, ponieważ są to koszty eksploatacyjne związane z użytkowaniem pojazdu.

Jeżeli przedsiębiorca jest czynnym podatnikiem podatku VAT i ma prawo do odliczenia części lub całości podatku VAT, to do ustalonej kwoty na podstawie ceny nabycia, ujmuje w wartości netto całość lub część podatku VAT. Natomiast, jeżeli nie jest płatnikiem podatku VAT, to przyjmujemy wartość w kwocie brutto.

W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku (art. 22g ust. 3 ustawy o pdof).

W razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – za wartość początkową uznaje się wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości. Wartość rynkową określamy z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia (art. 22g ust. 8 ustawy pdof).

Przy ustalaniu wartości początkowej samochodu osobowego istnieją pewne ograniczenia w ujmowaniu odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 150.000 PLN.

Pojazd, który został całkowicie zamortyzowany i wycofany z działalności gospodarczej przedsiębiorcy lub współmałżonka (gdy istnieje wspólność majątkowa), nie może zostać ponownie poddany amortyzacji. Taki samochód zostanie ujęty w ewidencji środków trwałych przedsiębiorcy, na potrzeby ujmowania kosztów związanych z eksploatacją samochodu, w wartości początkowej w jakiej był ujęty w ewidencji małżonka.
 
Przykład 1.

Podatnik zakupił samochód osobowy o wartości 200.000 zł na podstawie umowy kupna-sprzedaży w dniu 05.01.2019. Podatek PCC został zapłacony dnia 07.01.2019 r. w kwocie 4.000 zł, zaś opłata rejestracyjna została poniesiona 08.01.2019 r. w kwocie 140 zł. Pojazd osobowy został przekazany do użytkowania i wprowadzony do ewidencji środków trwałych w dniu 08.01.2019 r

Cena nabycia wynosi:
200.000 zł + 4000 zł + 140 zł = 204.140 zł

Odpisy amortyzacyjne będą dokonywane do wartości 150.000 zł od lutego 2019.

Pozostała niezamortyzowana część z kwoty 54.140 zł (204.140 zł– 150.000 zł), która nie stanowiła kosztu uzyskania przychodów w części przewyższającej równowartość 150.000 zł, w związku ze zmianami przepisów od 1 stycznia 2019 roku nie będzie mogła stanowić kosztu uzyskania przychodu w momencie sprzedaży pojazdu.

 
Przykład 2.

Czynny podatnik VAT zakupił samochód osobowy na fakturę VAT:

Przed wprowadzeniem pojazdu do majątku firmy podatnik dokonał opłaty związanej z przerejestrowaniem w wysokości 180,50 zł.

Przedsiębiorca będzie wykorzystywał pojazd osobowy do celów mieszanych (prywatnie jak i firmowo), nie składając wniosku VAT-26 do US. W takiej sytuacji podatnik ma prawo do odliczenia z faktury zakupu 50% wartości VAT, natomiast nieodliczona część podatku VAT zostanie zaliczona do wartości początkowej środka trwałego.
Opłata rejestracyjna, która została poniesiona przed wprowadzeniem pojazdu do majątku firmy zostanie zaliczona do wartości początkowej środka trwałego.

Wartość początkowa środka trwałego:
13.000 zł + 1.495 zł (to 50% nieodliczonego VAT) + 180,50 zł = 14.675,50 zł
 
Przykład 3.

Podatnik nabył pojazd we współwłasności z bratem (podatnik 60%/40% brat), jako osoba fizyczna na podstawie umowy kupna-sprzedaży o wartości 18.000 zł. Po pewnym czasie podatnik postanowił wprowadzić pojazd do ewidencji środków trwałych, jako pojazd firmowy. Wartość początkowa środka trwałego ustalana jest w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział we współwłasności.

Wartość początkowa środka trwałego we współwłasności:
18.000 zł x 60% = 10.800 zł
 

 
Przykład 4.

Podatnik w czasie trwania wspólności majątkowej, zakupił jako osoba fizyczna pojazd na umowę kupna-sprzedaży o wartości 9.000 zł. Poniósł koszt w postaci podatku PCC w kwocie 180 zł. Po pewnym czasie pojazd został przekazany do majątku firmy podatnika – jako pojazd firmowy. Pojazd zostaje ujęty w ewidencji środków trwałych w styczniu 2018 r. i poddany amortyzacji od wartości początkowej na podstawie dokumentu zakupu oraz zapłaconego podatku PCC. Dowodem zakupu jest umowa kupna-sprzedaży o wartości 9.000 zł oraz dowód zapłaty PCC na kwotę 180 zł.

Wartość początkowa środka trwałego:
9.000 zł + 180 zł = 9.180 zł

Pojazd w styczniu 2019 r. został przekazany do działalności gospodarczej żony, gdzie został poddany kontynuacji amortyzacji uwzględniając dotychczasową wartość odpisów amortyzacyjnych oraz kontynuacji przyjętej metody amortyzacji.

Wartość początkowa pojazdu u męża wynosiła 9.180 zł.
Suma odpisów amortyzacyjnych na koniec roku 2018 wyniosła: 1.683,00 zł
Pozostała suma podlegająca dalszej amortyzacji w działalności żony wynosi 7.497,00 zł
 
Przykład 5.

Podatnik dokonał zakupu samochodu ciężarowego 05.10.2018 r., który był całkowicie zdatny do użytkowania w momencie zakupu. Dokumentem zakupu jest faktura VAT marża wystawiona na firmę – wartość brutto pojazdu: 20.000 zł.

Wartość początkowa samochodu ciężarowego: 20.000 zł

Następnie 10.10.2018 przedsiębiorca dokupił zestaw opon zimowych na fakturę VAT:

• wartość netto – 1.000 zł
• podatek VAT 23% – 230 zł
• wartość brutto: – 1.230 zł

Zakupiony komplet opon zimowych stanowi koszt związany z bieżącą eksploatacją samochodu.
 
Przykład 6.

Podatnik otrzymał w drodze darowizny od kuzyna samochód osobowy.
Wartość darowanego pojazdu określona w umowie: 21.000 zł.
Wartość rynkowa na dzień jego przekazania w formie darowizny: 11.000 zł.

W tej sytuacji podatnik przyjmuje pojazd osobowy do użytkowania i wprowadza go do ewidencji środków trwałych przyjmując wartość rynkową, tj. 11.000 zł.

Wartość początkowa środka trwałego otrzymanego w darowiźnie: 11.000 zł

 
Przykład 7.

Przedsiębiorca dokonał zakupu pojazdu osobowego 10.01.2019 r. od podatnika z Niemiec na kwotę 4.500 euro. Wartość pojazdu przeliczamy na PLN wg średniego kursu NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia dokumentu (na potrzeby przykładu zastosowany średni kurs NBP – 4,0000 zł).

Wartość faktury:
4.500 euro x 4,00 zł = 18.000 zł (VAT 4.140 zł)

W przypadku pojazdu osobowego, który wykorzystywany jest w sposób mieszany, mamy prawo do odliczenia tylko 50% podatku VAT (4.140 zł x 50% = 2.070 zł). Pozostałe 50% nieodliczanego podatku VAT podniesie wartość początkową środka trwałego w kwocie 2.070 zł.

Podatnik dodatkowo poniósł opłaty związane ze sprowadzeniem pojazdu:

• podatek akcyzowy – 558 zł,
• opłata skarbowa – 160,00 zł,
• tłumaczenie dokumentów – 200,00 zł,
• badanie techniczne – 98,00 zł,
• rejestracja pojazdu – 250,00 zł,
• ubezpieczenie OC – 600,00 zł.

Przy ustalaniu wartości początkowej środka trwałego należy również uwzględnić różnice kursowe od transakcji, które odpowiednio zwiększą lub zmniejszą wartość początkową pojazdu.

Przeliczoną wartość pojazdu na PLN powiększamy o opłaty związane ze sprowadzeniem pojazdu na teren Polski.

Wartość początkowa pojazdu osobowego:
18.000 zł + 2.070 zł + 558 zł + 160 zł + 200 zł + 98 zł + 250 zł = 21.336 zł

Pojazd osobowy zostanie poddany amortyzacji od wartości początkowej 21.336 zł.

Ubezpieczenie OC pojazdu osobowego w kwocie 600 zł nie jest zaliczane do wartości początkowej środka trwałego, tylko stanowi koszt prowadzenia działalności w dacie wystawienia polisy ubezpieczeniowej.

W przypadku zakupu pojazdu ciężarowego, gdzie podatnik ma prawo do odliczenia 100% VAT, przy ustalaniu wartości początkowej brane są pod uwagę tylko wydatki poniesione w związku ze sprowadzeniem pojazdu do kraju.