Z tematem ochrony danych osobowych spotykamy się na każdym kroku. Mamy przepisy krajowe, które w sposób bardzo szczegółowy reguluje ten temat, przy czym trzeba również pamiętać, że zostały one opracowane na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego Rady UE. Oznacza to, że mamy spójne przepisy na terenie całej Unii Europejskiej. Natomiast w dzisiejszej publikacji zajmiemy się nową opcją zwiększenia ochrony danych osobowych, a mianowicie chodzi o możliwość zastrzeżenia numeru PESEL.
Co się kryje pod pojęciem danych osobowych?
Warto na początku przypomnieć sobie co się kryje pod pojęciem danych osobowych. W polskiej ustawie o ochronie danych osobowych mamy informacje na temat źródła w oparciu, o które została zredagowana ustawa. Jak zajrzymy sobie do Rozporządzenia UE, to zostały w nim zdefiniowane różne pojęcia, które będą pomocne dla lepszego zobrazowania tematu.
Pod pojęciem danych osobowych kryją się informacje, które umożliwiają zidentyfikowanie osoby fizycznej na podstawie identyfikatora takiego jak:
|
| Przetwarzanie danych osobowych oznacza zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesyłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie |
| Administratorem danych osobowych jest osoba fizyczna lub prawna, organ publiczny, jednostka lub inny podmiot, który samodzielnie lub wspólnie z innymi ustala cele i sposoby przetwarzania danych osobowych |
| Zgoda na przetwarzanie danych osobowych musi być dobrowolna, konkretna, świadoma wyrażona w formie oświadczenia lub przyzwolenia na przetwarzanie danych osobowych |
| Naruszenie ochrony danych osobowych oznacza naruszenie bezpieczeństwa danych osobowych prowadzące do zniszczenia, utracenia, zmodyfikowania, nieuprawnionego ujawnienia lub dostępu do danych osobowych przesyłanych, przechowywanych lub w inny sposób przetwarzanych |
| Dane genetyczne oznaczają dane osobowe w postaci informacji o zdrowiu, fizjologii uzyskane na podstawie analizy próbki biologicznej pochodzącej od tej osoby fizycznej |
| Dane biometryczne oznaczają dane osobowe takie jak wizerunek twarzy lub dane daktyloskopijne, które wynikają ze specjalnego przetwarzania technicznego, dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej oraz potwierdzają jednoznaczną identyfikację osoby |
| Dane dotyczące zdrowia oznaczają dane osobowe o stanie zdrowia fizycznego lub psychicznego osoby fizycznej, w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej |
Wiemy już, jak szerokim pojęciem jest ochrona danych osobowych. Warto znać swoje prawa, żeby nie udostępniać własnych danych osobowych bez uzasadnionej przyczyny, ponieważ można narazić się na niepotrzebne konsekwencje.
Jak dochodzi do utraty danych osobowych?
Nasze dane osobowe są najczęściej przechowywane w bazach różnego rodzaju firm i instytucji. Docierają do nas, czy to bezpośrednio, czy pośrednio, informacje na temat ataku hakerów na bazy danych wrażliwych. Tak naprawdę nie ma 100% zabezpieczenia naszych danych osobowych. Jeżeli już raz pojawi się coś w sieci, to według obiegowej opinii pozostaje tam na zawsze. Jednak warto minimalizować straty, czyli ważna jest informacja, w jaki sposób te dane chronić. Do kradzieży danych osobowych dochodzi na różne sposoby:
- fałszywe e-maile, telefony, smsy,
- włamania do komputerów i telefonów,
- instalacja szkodliwych aplikacji,
- wyciek danych z firm prywatnych,
- wyciek danych z instytucji państwowych.
Niezwykle ważna jest tutaj zasada ograniczonego zaufania do nieznanych nadawców. Często przekazywane są komunikaty o niepodawaniu danych osobowych w rozmowie telefonicznej czy wiadomościach mailowych. Nie należy również otwierać linków niewiadomego pochodzenia. Jednak wystarczy chwila nieuwagi i może dojść do wycieku danych. Dlatego warto wiedzieć, jak postąpić w przypadku utraty danych osobowych.
| W przypadku kradzieży lub wyłudzenia danych osobowych należy: |
| Zgłosić sprawę na policję |
| W przypadku kradzieży dowodu osobistego zgłosić ten fakt do urzędu gminy |
| Poinformować bank |
| Zmienić hasła do logowania. Jeżeli dostępna jest autoryzacja dwuetapowa, to warto z niej skorzystać, stanowi to dodatkowe zabezpieczenie |
| Monitorować aktywność na kontach |
| W miarę możliwości ustalić, czy nie doszło do nieuprawnionego użycia naszych danych osobowych |
Konsekwencje utraty danych osobowych
Konsekwencje utraty danych osobowych mogą być różne. Może dojść do wykorzystania tożsamości na forach internetowych, w mediach społecznościowych. Jeszcze bardziej dotkliwe będzie:
- zaciąganie kredytów,
- pożyczek,
- podpisywanie umów leasingu,
- zakładanie działalności gospodarczej.
Szczególnie niebezpieczne może być utrata dokumentu tożsamości, np. dowodu osobistego. Nawet podanie osobom nieuprawnionym numeru dowodu czy numeru PESEL może posłużyć oszustom do preparowania fałszywych dokumentów. Tak naprawdę nie ma dobrego sposobu na naciągaczy, którzy ciągle szukają nowych pomysłów na uzyskanie pieniędzy w nieuczciwy sposób. Dlatego też polski ustawodawca wprowadza nową opcję ochrony danych osobowych, o czym napiszemy poniżej.
Czy można zastrzec swój numer PESEL?
Ustawodawca postanowił utworzyć systemu, w którym dokonywane jest zastrzeganie numeru PESEL w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. Niektóre instytucje mają dodatkowe obowiązki, o których piszemy poniżej.
| Notariusz Przed dokonaniem czynności notarialnej musi sprawdzić strony transakcji w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Jeżeli stroną lub mocodawcą jest osoba fizyczna, której numer PESEL jest zastrzeżony w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL notariusz odmawia dokonania czynności notarialne Zmiana weszła w życie 01.06.2024 r. |
| Bank Ma obowiązek weryfikowania w bazie zastrzeżeń PESEL w przypadku podpisywania umowy: kredytu, pożyczki, leasingu, założenia rachunku bankowego. Posiadacz zastrzeżonego PESEL-a, na który zostanie podpisana umowa, nie będzie odpowiadał za ewentualne zobowiązania wobec banku. Jeżeli suma wypłat gotówkowych dokonanych w danym dniu we wszystkich placówkach danego banku przekracza trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, to bank ma obowiązek dokonać weryfikacji czy numer PESEL posiadacza rachunku bankowego jest zastrzeżony. W przypadku zastrzeżenia numeru PESEL bank krajowy i oddział banku zagranicznego wstrzymują wypłatę gotówkową na 12 godzin od momentu złożenia przez posiadacza rachunku bankowego dyspozycji wypłaty gotówkowej, pomimo cofnięcia w tym czasie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL Zmiana weszła w życie 01.06.2024 r. |
| Dostawca usług telekomunikacyjnych Jest zobowiązany przed wydaniem kopii lub wtórnika karty, lub innego urządzenia, służących do identyfikacji abonenta w publicznej sieci telekomunikacyjnej lub ich cyfrowego odwzorowania, do weryfikacji bazy zastrzeżonych numerów PESEL. Jeżeli osoba fizyczna znajduje się w rejestrze, to odmawia wydania karty. Zmiana weszła w życie 01.06.2024 r. |
Osoba fizyczna może zastrzec swój numer PESEL, tylko musi wziąć pod uwagę również ewentualne konsekwencje, jakie mogą się z tym wiązać. Zobaczmy jeszcze, w jaki sposób można w praktyce dokonać zastrzeżenia numeru PESEL.
Rejestr zastrzeżeń numerów PESEL
W ustawie o ewidencji ludności dedykowano cały rozdział 3a, w którym opisano zasady i tryb udostępniania danych z rejestru zastrzeżeń numerów PESEL oraz zasady i tryb zastrzegania i cofania zastrzeżenia numeru PESEL. Rejestr zastrzeżeń numerów PESEL jest prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Ministra właściwego do spraw informatyzacji. W rejestrze będzie można dokonywać zastrzeżenia i cofać zastrzeżenia.
| Rejestr zastrzeżeń numeru PESEL: |
| Dane w rejestrze mogą zamieszczać osoby pełnoletnie |
W rejestrze znajdą się następujące dane:
|
| Danych zgromadzonych w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL nie usuwa się |
| Cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL można dokonać także czasowo, wskazując chwilę ponownego zastrzeżenia numeru PESEL |
Zastrzeżenia i cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL dokonuje się:
|
Zastrzeżenia numeru PESEl można również dokonać przez:
|
| Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości z dnia 7 lipca 2023 roku została opublikowana w Dzienniku Ustaw 2023 poz. 1394 |
Podsumowanie
W dzisiejszej publikacji napisaliśmy o zwiększeniu ochrony danych osobowych poprzez możliwość skorzystania z zastrzeżenia numeru PESEL. Ochrona danych osobowych staje się priorytetem w dzisiejszych czasach, jednak trudno znaleźć skuteczne rozwiązania, które chronią przed atakami hakerskimi na bazy danych. Jak się okazuje, tożsamość każdego z nas jest bardzo cenna i należy jej bezwzględnie chronić. Wprowadzenie nowych przepisów i utworzenie rejestru zastrzeżeń PESEL jest kolejnym krokiem w kierunku skuteczniejszej ochrony danych osobowych. Warto rozważyć zastrzeżenie numeru PESEL.
Każda pełnoletnia osoba, która zdecyduje się na dokonanie zastrzeżenia, będzie to mogła zrobić to przez Internet lub osobiście w gminie, banku lub placówce pocztowej. W niektórych przypadkach, szczególnie przy przeprowadzaniu transakcji notarialnych czy finansowych na wyższe kwoty trzeba będzie cofnąć takie zastrzeżenie.
Notariusz, bank i dostawca usług telekomunikacyjnych mają obowiązek weryfikowania bazy zastrzeżeń numeru PESEL, a to oznacza, że jeżeli znajdą tam zastrzeżony numer PESEL, to nie podpiszą aktu notarialnego czy umowy pożyczki. Będzie to możliwe dopiero po cofnięciu zastrzeżenia. Zastrzeżenie i cofnięcie zastrzeżenia jest czynnością techniczną, którą można przeprowadzać wielokrotnie. Przepisy mogły wejść w życie dopiero po wprowadzeniu rozwiązań technicznych, czyli utworzeniu rejestru. Notariusze, banki i dostawcy usług telekomunikacyjnych od 1 czerwca 2024 r. mają dodatkowe obowiązki, muszą sprawdzać bazę zastrzeżonych numerów PESEL przed sfinalizowaniem transakcji.
Autor: Małgorzata Jagusiak– ifirma.pl
Jeśli informacji jakich szukasz nie znalazłeś w naszej bazie wiedzy - zadzwoń do nas 71 769 55 15 lub porozmawiaj z konsultantem na czacie . Możesz też napisać maila na bok@ifirma.pl. BOK jest czynne od poniedziałku do piątku w godz. 9:00 – 20:00.
Popularne w kategorii:
RODO
Najnowsze w kategorii:
RODO
