Jak ustalić wartość początkową środka trwałego?

Przedsiębiorca nabywający środek trwały zobowiązany jest do sklasyfikowania składnika majątku i ustalenia wartości początkowej środka trwałego. Zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych, poprawne ustalenie wartości początkowej środka trwałego uzależnione jest od wielu czynników, które mają wpływ na odpisy amortyzacyjne obniżające dochód firmy.

Do środków trwałych zaliczamy budynki, urządzenia, maszyny, środki transportu, jak również inne przedmioty. Środki trwałe są to rzeczowe składniki majątku przeznaczone na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, które są kompletne i zdatne do użytku, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok oraz wartości początkowej powyżej 10.000 zł.
 

 
Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 22g ustawy o PIT, uważa się:

• w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia, a jeżeli były używane przez podatnika przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i nie były wcześniej amortyzowane – cenę ich nabycia, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej,
• w razie częściowo odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia powiększoną o wartość przychodu (określonego w art. 11 ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych),
• w razie wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia,
• w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Za cenę nabycia zgodnie z art. 22g ust. 3 ustawy o PIT, uważa się kwotę należną zbywcy powiększoną o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, a w szczególności:

• koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze,
• montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych,
• opłat notarialnych, skarbowych i innych,
• odsetek, prowizji

– pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego, albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony, albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, obejmującą cło i akcyzę – w przypadku importu, skorygowaną o różnice kursowe – naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (art. 22g ust. 5 ustawy o PIT).

Jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części, nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu, o których mowa w art. 22n, wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia (art. 22g ust. 8 ustawy PIT).

Za koszt wytworzenia zgodnie z art. 22g ust. 4 ustawy o PIT, uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych:

• rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
• kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi,
• inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

Do kosztu wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Powyższe zasady mają również zastosowanie przy ustalaniu wartości początkowej środka trwałego w postaci inwestycji w obcym środku trwałym, dla której wartość ustalana jest według nabycia albo kosztu wytworzenia (art. 22g ust. 7 ustawy PIT).

Przykład 1.

Podatnik wynajął lokal biurowy i dokonał adaptacji tego lokalu na potrzeby działalności gospodarczej. W ramach tej adaptacji postawił ścianki działowe oraz nową instalację elektryczną. Poniesione wydatki w wysokości 8.000 zł, zostały zakwalifikowane, jako inwestycja w obcym środku trwałym.

Wartość początkowa tego środka trwałego wynosi 8.000 zł.

Wycena składnika majątku stanowiącego współwłasność podatnika ustalana jest w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie dotyczy małżonków, którzy mają wspólność majątkową i wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie (art. 22g ust. 11 ustawy o pdof).

W przypadku samochodów osobowych istnieją pewne ograniczenia w ujmowaniu odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 150 000 zł (225 000 zł w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych)
 

Przykład 2.

Podatnik zwolniony z VAT zakupił od firmy “ABA” na podstawie faktury VAT maszynę produkcyjną:

• wartość netto – 7.000 zł,
• podatek VAT 23 % – 1.610 zł,
• wartość brutto – 8.610 zł,

Podłączenie maszyny produkcyjnej (od strony technicznej, aby była sprawna i zdatna do użytku) dokonała firma montażowa “DAD”, zdarzenie zostało udokumentowane fakturą VAT:

• wartość netto – 1.500 zł,
• podatek VAT 23 % – 345 zł,
• wartość brutto – 1.845 zł

W związku z tym, że podatnik jest podmiotowo zwolniony z VAT, to nie ma prawa do odliczenia podatku VAT z faktur zakupu oraz montażu. W takiej sytuacji podstawą do wyceny wartości początkowej jest wartość brutto z obu faktur.

Wartość początkowa maszyny produkcyjnej:
8.610 zł + 1.845 zł = 10.455 zł

Przykład 3.

Podatnik w czasie trwania wspólnoty majątkowej, zakupił jako osoba fizyczna pojazd na umowę kupna-sprzedaży o wartości 20.000 zł. Następnie pojazd został przekazany do majątku firmy podatnika – jako pojazd firmowy. Pojazd zostaje ujęty w ewidencji środków trwałych i poddany amortyzacji od wartości początkowej na podstawie dokumentu zakupu. Dowodem zakupu jest umowa kupna-sprzedaży o wartości 20.000 zł.

Wartość początkowa środka trwałego:
20.000 zł

Przykład 4.

Podatnik nabył w drodze darowizny urządzenie, które będzie wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej. Urządzenie zostanie wprowadzona do ewidencji środków trwałych na podstawie umowy darowizny, na której jest podana wartość środka trwałego 4.000 zł.

Wartość początkowa środka trwałego to: 4.000 zł.

Jeśli w umowie darowizny nie byłoby ustalonej wartości darowanego urządzenia, wówczas należałoby opierać się na danych technicznych środka trwałego i dokonać wyceny urządzenia na podstawie tych informacji.

Przykład 5.

Podatnik zakupił 10.05.2016 r. nieruchomość (lokal, w którym będzie prowadził działalność gospodarczą) na podstawie aktu notarialnego o wartości 60.000 zł.
Opłata notarialna wyniosła 500 zł i została poniesiona w 03.05.2016.
Przed zakupem 05.05.2016 r. została podpisana umowa kredytowa na zakup nieruchomości. Kosztem tego kredytu są odsetki oraz prowizja od zaciągniętego kredytu.
Odsetki w kwocie 300 zł zostały zapłacone 08.05.2016 r., natomiast prowizja w kwocie 120 zł została zapłacona 15.05.2016.
Do wartości początkowej środka trwałego zaliczamy wydatki poniesienie do momentu wprowadzenia lokalu do ewidencji środków trwałych.

Lokal zdatny do użytkowania będzie wprowadzony w dacie zakupu 10.05.2016 r., tylko w 50% do działalności gospodarczej. W takiej sytuacji w ewidencji środków trwałych może być ujęta tylko połowa wartości nabytej nieruchomości.

Z uwagi na fakt przekazania połowy nieruchomości do prowadzonej działalności, podatnik przy ustalaniu wartości początkowej środka trwałego, ma prawo zaliczyć tylko 50% wydatków poniesionych do czasu oddania środka trwałego do użytkowania.

Wartość początkowa środka trwałego lokalu wykorzystywanego w 50% w działalności:
30.000zł + 250 zł + 150 zł = 30.400 zł

Zapłacona prowizja od kredytu oraz wszystkie inne wydatki poniesione po przyjęciu środka trwałego do użytkowania będą stanowiły koszt prowadzenia firmy w takiej części, w jakiej nieruchomość jest wykorzystywana w prowadzonej działalności gospodarczej, czyli w 50%.

Zapłacona prowizja w dniu 15.05.2016 r. będzie stanowiła koszt prowadzenia firmy tylko w 50% wartości prowizji (120 zł x 50% = 60 zł). Wartość prowizji, która może być zaliczona w koszty to 60 zł.

Po wprowadzeniu środka trwałego do majątku firmy odsetki od kredytu zaciągniętego na zakupioną nieruchomość będą stanowiły koszt podatkowy tylko w 50%. Odsetki od kredytu księgowane w dacie zapłaty są w zakładce Wydatki ➡ Dodaj wydatek ➡ Odsetki od kredytu.

Przykład 6.

Podatnik zakupił maszynę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w dniu 25.03.2016 r. za kwotę 1.000 Euro, która została opłacona w dniu 22.03.2016 r. (kurs 4,2590 z dnia 21.03.2016r).
Maszyna została przyjęta na stan środków trwałych jako zdatna do użytkowania w dniu 25.03.2016r.
Ustalając wartość początkową zakupionej maszyny, podatnik zobowiązany jest do przeliczenia wartości kosztu na złote, po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury, który wyniósł 4,2715 ( z dnia 24.03.2016r).

Wartość maszyny po przeliczeniu na zł:
1.000 euro x 4,2715 = 4.271,50 zł

Na dzień oddania środka trwałego do używania obliczamy różnice kursowe między średnim kursem z dnia poprzedzającego dzień wystawienia dokumentu a średnim kursem NBP z dnia poprzedzającego dzień dokonania zapłaty.

R = W – Z
gdzie R stanowić będzie różnicę kursową, W – wartość towaru albo usługi, których transakcja dotyczy, natomiast Z – zapłatę.

R = 4.271,50 zł – 4.259,00 zł = 12,50 zł

Po przeliczeniu wartości zakupionej maszyny na złote, dokonujemy korekty o różnice kursowe – naliczone do dnia przekazania środka trwałego do użytkowania.

Jeżeli przy wyliczaniu różnic kursowych powstanie ujemna różnica kursowa, to zwiększy cenę nabycia środka trwałego.

Natomiast, jeżeli pojawi się naliczona dodatnia różnica kursowa, to zmniejsza cenę nabycia środka trwałego.

Wartość początkowa środka trwałego na dzień przekazania do użytkowania wynosi:
4.271,50 zł -12,50 zł = 4.259,00 zł

Przykład 7.

Podatnik, który jest płatnikiem VAT dokonał nabycia licencji na fakturę VAT o wartości netto 10.800 zł + 23% VAT. Firma sprzedająca licencję przeprowadziła dodatkowe testy i zainstalowała program. Koszt usługi wyniósł netto 450 zł + 23% VAT.

Wartość początkowa środka trwałego (wartości niematerialnej i prawnej), to:
10.800 zł + 450 zł= 11.250 zł

Przykład 8.

Podatnik podpisał umowę z firmą produkcyjną na modernizację grafiki opakowań produkcyjnych w 3D. Wartość wykonanego projektu wyniosła 12.500 zł. Firma wykonująca projekty przekazała prawa autorskie do wykonanego przez nich projektu za kwotę: 5.000 zł.

Wartość początkowa wartości niematerialnej i prawnej (w tym praw autorskich do projektu) wynosi:
12.500 zł + 5.000 zł = 17.500 zł

Przykład 9.

W 2011 roku podatnik dokonał likwidacji działalności gospodarczej, w której wykorzystywał maszynę krawiecką, jako środek trwały. Maszyna nie została całkowicie zamortyzowana w prowadzonej działalności gospodarczej.
Po upływie 2 lat podatnik ponownie rozpoczyna działalność gospodarczą, w której chce na nowo zaliczyć maszynę krawiecką, jako środek trwały.

Zgodnie z art. 22g ust. 13 pkt 1 ustawy o pdof, podjęcie działalności przez podmiot po przerwie trwającej nie dłużej niż 3 lata, skutkuje tym, że podatnik ustala odpisy amortyzacyjne z uwzględnieniem dotychczas dokonanych odpisów oraz kontynuuje metodę amortyzacji przyjętą w poprzedniej działalności gospodarczej.

Wartość początkowa środka trwałego w nowo otwartej działalności gospodarczej i kwota odpisów pozostała do amortyzacji:
8.000 zł – 5.600 zł(dotychczasowe odpisy) = 2.400 zł

Przykład 10.

Czynny podatnik VAT zakupił w ramach prowadzonej działalności garaż na fakturę VAT, który zostanie wprowadzony do ewidencji środków trwałych i poddany amortyzacji.

• wartość netto – 30.000 zł
• podatek VAT 23% – 6 900 zł
• wartość brutto – 36.900 zł

Z racji tego, że w zakupionym garażu będzie parkowany pojazd osobowy wykorzystywany do celów mieszanych (zarówno służbowo, jak i prywatnie), podatnik ma prawo do odliczenia tylko 50% VAT z faktury zakupu. Pozostała nieodliczona część podnosi wartość początkową środka trwałego.

Wartość początkowa garażu dla pojazdu osobowego wykorzystywanego mieszanie:
30.000 zł + 3.450 zł (50% VAT) = 33.450 zł

Takie jest stanowisko Krajowej Informacji Skarbowej, natomiast podatnik może również wystąpić o interpretację indywidualną w przypadku wątpliwości: Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej podatkowej

W przypadku, gdy podatnik zaplanował zakup garażu w celu przechowywania pojazdu ciężarowego, od którego ma prawo do odliczenia 100% VAT, niewątpliwie będzie miał prawo do odliczenia całości VAT naliczony z faktury zakupu.

Wartość początkowa garażu z przeznaczeniem dla pojazdu ciężarowego:
30.000 zł.