I. Remanent na koniec roku – zasady ogólne
Co to jest remanent?
Spis z natury, zwany także remanentem, to dokument, którego obowiązek sporządzenia spoczywa na podatnikach prowadzących KPiR. Spis z natury wpływa na wyliczenie wartości kosztów za dany rok podatkowy.
Kto powinien sporządzić spis z natury?
Spis z natury powinni sporządzić wszyscy podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, w tym także podatnicy prowadzący wyłącznie działalność usługową.
Kiedy należy sporządzić spis z natury?
Konieczność sporządzenia spisu z natury dla podatników przypada na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie utraty prawa do zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym, zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.
Dodatkowo od kwietnia 2016 r. obowiązek sporządzenia spisu z natury na dzień 1 stycznia nie dotyczy podatników, którzy sporządzili spis z natury na koniec poprzedniego roku podatkowego. Zamiast spisu z natury na dzień 1 stycznia do księgi wpisuje się spis z natury sporządzony na dzień 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego.
Przedsiębiorcy którzy mają zawieszoną działalność gospodarczą również zobowiązani są do dokonania spisu z natury na dzień 31 grudnia.
Jakiego rodzaju informacje powinny znaleźć się w spisie z natury kończącym 2021 i rozpoczynającym rok podatkowy 2022?
Spis z natury musi zawierać co najmniej następujące dane:
- imię i nazwisko właściciela (nazwę firmy),
- datę sporządzenia spisu,
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
- szczegółowe określenie towaru i innych składników podlegający inwentaryzacji,
- jednostkę miary,
- ilość stwierdzoną w czasie spisu,
- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
- łączną wartość spisu z natury,
- klauzulę „spis zakończono na pozycji …”.
Spis z natury powinien także zawierać podpisy osób go sporządzających oraz podpis właściciela przedsiębiorstwa. W skład komisji sporządzającej remanent wchodzą przynajmniej dwie osoby.
W przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej drugą osobą uczestniczącą przy spisie z natury może być małżonek lub inny członek rodziny.
Jakiego rodzaju składniki majątku należy ująć w spisie z natury?
Podatnik jest zobowiązany sporządzić i wpisać do księgi spis z natury towarów handlowych, materiałów podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków.
W remanencie na dzień 31 grudnia ujmujemy zatem te składniki majątku, których zakup został zaksięgowany do kolumny 10 – Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu w trakcie roku podatkowego, ale składniki te nie zostały sprzedane na dzień 31 grudnia.
Spis z natury powinien obejmować również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika. Towary obce nie podlegają wycenie; wystarczające jest ilościowe ich ujęcie w spisie towarów z podaniem, czyją stanowią własność.
W takim remanencie nie ujmujemy wartości wyposażenia i środków trwałych (ich koszt był księgowany w kolumnie Pozostałe wydatki).
Podatnik jest zobowiązany wycenić pozycje remanentu według następujących wartości:
- materiały i towary handlowe wycenia się według cen zakupu lub nabycia, albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia,
- półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia,
- odpady użytkowe, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.
Czynny płatnik VAT wycenia zakupione na fakturę VAT materiały i towary, od których przysługiwało prawo odliczenia podatku VAT, według cen netto. W pozostałych przypadkach podatnik wycenia pozycje spisu z natury według wartości brutto.
Wyceny remanentu należy dokonać w ciągu 14 dni od dnia jego sporządzenia, jeżeli remanent sporządzono na dzień 31 grudnia 2021 r., wycena powinna być dokonana najpóźniej do 14 stycznia 2022 r. Kontrola remanentowa z US nie musi być pisemnie zapowiedziana, oznacza to, że w styczniu do każdej firmy handlowej, usługowej czy produkcyjnej mogą przyjść pracownicy US i, po okazaniu legitymacji, zażądać pokazania remanentu. Spis z natury należy sporządzić przed rozpoczęciem sprzedaży w nowym roku. Zgodnie z przepisami nie możemy rozpocząć sprzedaży w nowym roku, jeśli nie spisaliśmy stanu towarów na dzień zakończenia poprzedniego roku.
Spisu z natury nie zanosimy do urzędu skarbowego, a jedynie dołączamy do innych dokumentów księgowych i przechowujemy przez okres przewidziany w ustawie.
W jaki sposób księgować spis z natury?
Spis z natury musi być wpisany do księgi. Możliwe jest wpisanie remanentu na dzień 31 grudnia jako wielu pozycji lub jednej – pod warunkiem, że sporządzono odrębny dokument zawierający szczegółowe zestawienie (sytuacja najczęściej praktykowana przez podatników).
Obecnie spis z natury sporządzony na dzień 31 grudnia jest jednocześnie spisem z natury na początek kolejnego roku podatkowego. Nie ma obowiązku sporządzania osobnego arkusza na dzień 1 stycznia, co wynika bezpośrednio z rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR.
Rozporządzenie nie wskazuje do której kolumny KPiR należy wpisywać wartość remanentu. W serwisie ifirma.pl spis z natury nie wpływa na podsumowanie wartości kolumn, strony, miesiąca czy roku, pomimo wykazania jego wartości w kolumnie 13 Pozostałe wydatki.
W serwisie, remanent na dzień 31 grudnia wprowadzamy przez zakładkę Majątek → Remanenty → Dodaj remanent.
Natomiast remanent na dzień 1 stycznia jest automatycznie dodawany do styczniowej KPiR, jednak o wartości zerowej. Należy w zakładce Majątek → Remanenty wybrać datę 01-01-20222, a następnie na dole strony edytuj i wprowadzić sumę lub skorzystać z opcji skopiuj pozycje z: i wskazać remanent z właściwą datą, z którego mają być pobrane dane, czyli np. remanent z dnia 31-12-2021.
W jaki sposób spis z natury wpływa na koszty podatkowe i rozliczenie roczne?
Podatnik prowadzący KPiR porównuje wartości dwóch remanentów: na początek i na koniec danego roku podatkowego.
Jeżeli wartość spisu z natury na koniec roku jest wyższa od wartości spisu z natury na początek roku, wówczas o tę różnicę koszty uzyskania przychodu zostaną zmniejszone.
Jeżeli wartość spisu z natury na koniec roku jest niższa od wartości spisu z natury na początek roku, wówczas o tę różnicę koszty uzyskania przychodu zostaną zwiększone.
II. Zamknięcie KPiR na koniec roku
Oprócz sporządzenia remanentu, po zakończeniu roku podatkowego i zakończeniu wszystkich zapisów księgowych, należy zamknąć również KPIR. Zamknięcie polega na podsumowaniu zapisów księgi z uwzględnieniem remanentów początkowego i końcowego danego roku. Następnie, na tej podstawie wyliczamy dochód, który jest przenoszony do zeznania rocznego.
Podsumowanie księgi powinno być osobną stroną księgi podatkowej. Po wydrukowaniu KPIR należy dołączyć podsumowanie do wydruku, a następnie ją zbroszurować. Obowiązek zbroszurowania księgi oraz ponumerowania kolejnych kart wynika z § 9 rozporządzenia, chociaż w 2016 r. uchylono zapis mówiący o konieczności wydrukowania KPiR po zakończeniu miesiąca (§ 31. ust. 2).
Zestawienie z uwzględnieniem remanentów jest dostępne w serwisie ifirma.pl w zakładce Ewidencje → Księga Przychodów i Rozchodów, na dole strony przycisk wygeneruj zestawienie. W okresie należy podać od 1 stycznia 2021 do 31 grudnia 2021 oraz zaznaczyć opcję uwzględniaj wartość remanentów. Wartość remanentów można pobrać wybierając opcję dodaj remanent, jeśli zostały wpisane w zakładce Majątek → Remanenty*, następnie kliknąć na przycisk wygeneruj.
*ta opcja nie będzie dostępna, jeśli data remanentu będzie inna niż zakres dat, który mamy ustawiony w okresie zestawienia.
Zestawienie należy wydrukować i przechowywać wraz z pozostałymi dokumentami księgowymi.
III. Roczne informacje składane do urzędów oraz zeznania roczne
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Do 31 stycznia 2022 r. niektórzy płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe mają obowiązek wypełnić i przesłać do ZUS informację ZUS IWA.
Informację ZUS IWA za 2021 r. ma obowiązek wypełnić i przesłać do ZUS płatnik składek, który spełnił łącznie następujące warunki:
- był zgłoszony w ZUS jako płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe nieprzerwanie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 r. oraz przez co najmniej jeden dzień stycznia 2022 r.,
- w roku podatkowym, którego dotyczy ZUS IWA (2021), zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych,
- na 31 grudnia 2021 r. jest wpisany do rejestru podmiotów gospodarki narodowej, zwanego dalej rejestrem REGON.
Jeżeli płatnik składek nie spełni chociaż jednego z tych warunków, nie wysyła do ZUS informacji ZUS IWA za 2021 r.
Składki ZUS – terminy zapłaty
W związku ze zmianami, które wprowadzają przepisy Polskiego Ładu warto zastanowić się nad tym, aby składki ZUS za grudzień 2021 opłacić w grudniu. Opłaconą składkę zdrowotną będzie można odliczyć od podatku. Od 1 stycznia 2022r. składki zdrowotnej nie będzie można odliczyć od podatku.
Od 1 stycznia 2022 r. ustawa o Systemie Ubezpieczeń Społecznych (tzw. ustawa o SUS) w art. 47 ust. 1 wskazuje na nowe terminy składania deklaracji ZUS przez płatników składek. Zarówno przedsiębiorcy zatrudniający pracowników jak i pozostali przedsiębiorcy z wyjątkiem osób prawnych, od nowego roku opłacają składki ZUS do 20 dnia następnego miesiąca.
Polski Ład, który zmienił wskazany artykuł ustawy o SUS nie zawiera żadnych przepisów przejściowych odnośnie terminów płatności składek, co wskazuje na to, iż każda składka opłacana po 01.01.2022 r. powinna być płacone według nowego terminu, czyli również dotyczy to składki za grudzień 2021 r.
Odmienne stanowisko prezentuje ZUS, wskazując na to, iż składki za grudzień 2021 r. powinno się płacić w dotychczasowych terminach. Poniżej stanowisko ZUS:
Wobec powyższego przedsiębiorca opłacający składkę za grudzień 2021 r może spotkać się z dwoma stanowiskami odnośnie terminu zapłaty:
1 stanowisko:
- Do 10 stycznia 2022 r. – przedsiębiorcy nieopłacający składek za pracowników.
- Do 15 stycznia 2022 r. – przedsiębiorcy zatrudniający pracowników i opłacający za nich składki.
2 stanowisko:
- Do 20 stycznia 2022 r. – przedsiębiorcy zatrudniający pracowników jak i pozostali przedsiębiorcy z wyjątkiem osób prawnych
Bez względu na to w jakiej dacie przedsiębiorca dokona zapłaty warto zauważyć, że od 2022 r. nieterminowe opłacenie składek na ubezpieczenia dobrowolne nie wyklucza już ze świadczenia chorobowego. Więcej informacji w temacie tutaj.
Urząd skarbowy
Przedsiębiorcy prowadzący KPIR powinni rozliczyć się z dochodów lub straty z działalności do 02 maja 2022 r.
Data złożenia zeznania nie musi pokrywać się z datą zapłacenia podatku, jednak obie czynności nie mogą zostać dokonane później, niż 02 maja 2022 r.
Inne obowiązki i prawa
Do 20 stycznia 2022 r. należy wpłacić zaliczkę na podatek dochodowy za grudzień lub IV kwartał. Czynni płatnicy VAT składają plik JPKV7 za grudzień 2021 nie później, niż do 25 stycznia, podobnie jak podatnicy składający JPKV7K za IV kwartał.
Do 21 lutego 2022 r. przedsiębiorcy, którzy osiągnęli pierwszy przychód w styczniu 2022 mają termin na pisemne zawiadomienie o zmianie metody/formy opodatkowania (z podatku na zasadach ogólnych na podatek liniowy bądź na podatek ryczałtowy lub odwrotnie) składane za pomocą aktualizacji wniosku CEIDG-1. Ww przypadku, gdy przedsiębiorca osiąga pierwszy przychód w trakcie roku to wyboru należy dokonać do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto przychód z działalności.
Informacje na temat zmiany trybu opłacania zaliczek na podatek dochodowy (z miesięcznego na kwartalny i odwrotnie) zostały umieszczone tutaj.
Przedsiębiorcy zatrudniający pracowników
Przedsiębiorca, zatrudniający pracowników na podstawie umowy o pracę, umowy o pracę nakładczą, umowy zlecenia lub umowy o dzieło powinien złożyć do urzędów skarbowych deklaracje roczne: PIT-4R, PIT-8AR, PIT-11 oraz Informację IFT-1R.
PIT-4R za 2021 r. składamy do urzędu skarbowego , do którego wpłacane były w trakcie roku zaliczki na podatek dochodowy z działalności oraz zaliczki na podatek dochodowy za pracowników, nie później niż 31 stycznia 2022 r. Kopię wysłanego do urzędu PIT-4R podatnik przechowuje u siebie.
W przypadku zmiany właściwego US dla podatku dochodowego w trakcie roku, deklaracje PIT 4R składamy do urzędu skarbowego zgodnego z miejscem zamieszkania na dzień 31 grudnia 2021 r.
PIT-8AR za 2021 r. – informacja o wysokości odprowadzonego zryczałtowanego podatku dochodowego od wynagrodzeń do 200 zł brutto – deklaracje składamy nie później niż do 31 stycznia 2022 r. do urzędu skarbowego, do którego wpłacane były w trakcie roku zaliczki na podatek dochodowy z działalności oraz zaliczki na podatek dochodowy za pracowników przy umowach zlecenie oraz o dzieło do kwoty 200 zł brutto. Kopię wysłanego do urzędu PIT-8R podatnik przechowuje u siebie.
IFT-1R za 2021 r. – informacja o wysokości przychodu (dochodu) uzyskanego na terytorium Polski przez osoby fizyczne niemające w Polsce miejsca zamieszkania (nierezydenci). Informację IFT-1R za 2021 r. należy przekazać zarówno nierezydentom jak i właściwemu US w formie elektronicznej do 28 lutego 2022.
Serwis ifirma.pl daje możliwość elektronicznej wysyłki deklaracji PIT-11 bezpośrednio z konta użytkownika.
Oprócz przekazania PIT-11 do US drugi egzemplarz należy dostarczyć pracownikowi. Można to zrobić osobiście lub listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Termin przekazania PIT-11 pracownikowi nie uległ zmianie – niezależnie od formy przekazania, jest to ostatni dzień lutego, czyli 28 lutego 2022 r.
Do PIT-11, który przedsiębiorca ma obowiązek przekazać pracownikowi, należy również dołączyć ZUS IMIR. ZUS IMIR (dawny druk ZUS RMUA) – jest to miesięczna i roczna informacja zawierająca informacje przeznaczone dla ubezpieczonego w zakresie opłacanych za niego składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Termin przekazania deklaracji ZUS IMIR – do 28 lutego 2022 r.
Trzeci egzemplarz PIT-11 przedsiębiorca przechowuje w aktach osobowych pracownika.
ZUS
Mały ZUS Plus
Przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki i mogą skorzystać z planu opłacenia składek wg Małego ZUS Plus, mają czas na poinformowanie ZUS o takim wyborze, na odpowiednim druku, do 31 stycznia 2022 r.
Zalecamy zaplanowanie rejestracji wcześniej tak by móc zachować co najmniej jednodniowy odstęp między wysyłką druków ZWUA i ZUA/ZZA więcej informacji tutaj.
Mały ZUS Plus – koniec ulgi
Przedsiębiorcy, którym z końcem grudnia 2021 r. upływa okres korzystania z ulgi Mały ZUS Plus, do 7 stycznia 2022 r. mają czas na wyrejestrowanie się z w/w planu opłacenia składek.
ZUS DRA cz.II/ZUS RCA cz. II
Deklaracja rozliczeniowa ZUS DRA cz. II/ZUS RCA cz. II – deklaracja dla osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na mniejszą skalę, która korzysta z obniżenia składek na ubezpieczenie społeczne i opłaca składki wyłącznie z siebie. Deklarację DRA cz. II/ZUS RCA cz. II, w celu wykazania podstaw wymiaru rocznych składek, wyliczonych od średniegomiesięcznego dochodu za poprzedni rok kalendarzowy, należy złożyć do 20 lutego 2022 r.
Autor: Alicja Pasieczna – ifirma.pl