Pojęcie jednolitej gospodarczo transakcji zostało wprowadzone z początkiem lipca 2015 r. w związku ze zmianą przepisów dotyczących stosowania odwrotnego obciążenia w krajowych dostawach towarów.
Zgodnie z art. 17 ust. 7 ustawy o VAT nabywca jest podatnikiem w przypadku nabycia towarów o ile spełnione są następujące warunki:
- sprzedawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona na podstawie art. 113 ust. 1 i 9;
- nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
- dostawa nie jest objęta zwolnieniem o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 i art. 122 (dostawa towarów używanych w związku z działalnoscią zwolniona przy nabyciu, których nie było praw odliczenia VAT oraz dostawa złota inwestycyjnego);
- przedmiotem dostawy są towary wymienione w załączniku nr 11 ustawy o VAT
- w przypadku towarów wymienionych w załączniku nr 11 w pkt 28a – 28c, łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji, bez podatku VAT przekracza kwotę 20 tys. zł
Wskazane wyżej towary z załącznika 11 obejmują następujące pozycje:
| Poz. | Symbol PKWiU | Nazwa towaru (grupy towarów) |
| 28a | ex 26.20.11.0 | Przenośne maszyny do automatycznego przetwarzania danych, o masie <= 10 kg, takie jak: laptopy i notebooki; komputery kieszonkowe (np. notesy komputerowe) i podobne – wyłącznie komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy |
| 28b | ex 26.30.22.0 | Telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony |
| 28c | ex 26.40.60.0 | Konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem – z wyłączeniem części i akcesoriów |
Informację czym jest jednolita gospodarczo transakcja zawierają ust. 1d i 1e wskazanego wyżej przepisu. Zgodnie z nimi za jednolitą gospodarczo transakcję uznaje się:
- umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów wskazanych w powyższej tabeli, nawet jeżeli są one dokonane na podstawie odrębnych zamówień lub wystawianych jest więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy,
- więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie towarami wskazanymi w tabeli.
Jednolita gospodarczo transakcja obejmuje jedną lub więcej dostaw towarów, wartość takiej jednolitej transakcji ustala się sumując wartości wszystkich dostaw, które się na nią składają. Wartość każdej dostawy ustala się na zasadach ogólnych wynikających z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Do ustalenia wartości jednolitej gospodarczo transakcji uwzględniamy wartości netto.
Przykłady transakcji stanowiących jednolitą gospodarczo transakcję.
| Założenia stałe dla wszystkich przykładów | |
| Nabywca: czynny podatnik podatku VAT Sprzedawca: czynny podatnik podatku VAT Przedmiot sprzedaży: towary wymienione w załączniku nr 11 ustawy o VAT w pkt 28a – 28c. Dostawy nie korzystają ze zwolnienia z VAT. |
|
| Lp. | Przykład transakcji |
| 1. | Przedmiotem sprzedaży jest dostawa 10 szt. tabletów o wartości 2500 zł każdy. |
| 2. | Przedmiotem sprzedaży jest dostawa 10 szt telefonów po 1500 zł każdy oraz 15 tabletów o wartości 800 zł każdy. |
| 3. | Umowa obejmuje realizowane przez 3 kolejne miesiące dostawy obejmujące łącznie: 15 laptopów o wartości 1800 zł każdy. |
| 4. | Umowa o współpracy przewiduje dostawę telefonów komórkowych przez okres 2018 r. na łączną kwotę 60 tys. zł. W ramach współpracy urządzenia będą dostarczane zgodnie z zamówieniami składanymi na bieżąco przez nabywcę |
| 5. | Strony zawarły umowę na dostawę tabletów o wartości 19 tys. zł Dodatkowo nabywca kupuje kolejne urządzenia odrębnie w sklepie sprzedawcy – zakupów takich dokonuje klika razy w tygodniu. W tym wypadku sprzedawca powinien zauważyć, iż przebieg takiej transakcji odbiega od typowych transkacji tego typu. Jeśli rozliczenie dostaw w ramach jednolitej gospodarczo transakcji zostało opodatkowana na zasadach ogólnych konieczne jest jego skorygowanie |
| 6. | Przedmiotem sprzedaży jest 15 szt konsol o wartości 1200 zł każda. Przed realizacją dostawy nabywca decyduje się na zmianę złożonego zamówienia i jego powiększenie o kolejne 10 szt. konsol. |
Więcej przykładów dostępnych jest w broszurze Ministerstwa Finansów Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT obowiązujące od 1 lipca 2015 r.
Zasady dotyczące jednolitej gospodarczo transakcji stosuje się także do umów o współpracę (tzn. umów ramowych). W takim wypadku za jednolitą gospodarczo transakcję uznaje się umowę o współpracę, w zakresie której ma miejsce wiele dostaw (tu na podstawie jednego bądź większej ilości zamówień), pod warunkiem, że z umowy wynika, iż kontrahenci będą współpracować w ustalonym okresie a łączna wartość dokonanych dostaw przekracza kwotę 20 000 zł. W takim wypadku wszystkie dostawy rozliczane są na zasadzie odwrotnego obciążenia (bez względu na ich wartość jednostkową).
W przypadku kiedy umowa nie zawierałaby ustalenia co do wartości planowanych dostaw, wówczas dokonywane w ramach niej dostawy są oceniane indywidualnie.
Przykłady transakcji nie stanowiących jednolitej gospodarczo transakcji.
| Założenia stałe dla wszystkich przykładów | |
| Nabywca: czynny podatnik podatku VAT Sprzedawca: czynny podatnik podatku VAT Przedmiot sprzedaży: towary wymienione w załączniku nr 11 ustawy o VAT w pkt 28a – 28c. Dostawy nie korzystają ze zwolnienia z VAT. |
|
| Lp. | Przykład transakcji |
| 1. | Na podstawie odrębnych umów, nabywca dokonuje kolejnych zakupów: zakup 13 sierpnia 2018 r. na kwotę 15 tys. zł zakup 20 września 2018 r. na kwotę 13 tys. zł zakup 20 listopada 2018 r. na kwotę 28 tys. zł W tym wypadku każda umowa powinna być oceniana odrębnie. |
| 2. | Na podstawie odrębnych umów, nabywca dokonuje kolejnych zakupów:
|
| 3. | W dniu 15 sierpnia 2018 r. zawarta została umowa sprzedaży notebooków o łącznej wartości 19 tys. zł. Następnego dnia została zawarta umowa dotycząca dostawy takich towarów o łącznej wartości 15 tys. zł Częstotliwość dostaw nie wskazuje na wymuszone dzielenie transakcji w celu uniknięcia odwróconego obciążenia w związku z tym każda umowa powinna być oceniana odrębnie. Zawarcie kolejnej umowy na dostawę tych samych towarów w kolejnym dniu powinno być już ocenione przez sprzedawcę jako sytuacja odbiegająca od standardowych warunków (wysoka częstotliwość i wartość dokonywanych zakupów). |
| 4. | Przedmiotem transakcji jest dostawa smartfonów o łącznej wartości 15 tys. zł. Po realizacji zamówienia nabywca decyduje się na zwiększenie złożonego zamówienia o kolejne urządzenia o wartości 10 tys. zł. W tym wypadku dodatkowe zamówienie powinno być uznane za kolejną umowę. Każda z nich powinna być oceniana odrębnie. |
Więcej przykładów dostępnych jest w broszurze Ministerstwa Finansów Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT obowiązujące od 1 lipca 2015 r.
W przypadku każdej sytuacji konieczne jest odrębne analizowanie stanu faktycznego w celu ustalenia czy limit jednolitej gospodarczo transakcji został przekroczony.
Błędne ustalenie w tym zakresie będzie powodować rozliczenie podatku VAT przez niewłaściwego kontrahenta.
Uznanie transakcji za podlegającej odwrotnemu obciążeniu, kiedy w rzeczywistości podatek VAT powinien wykazać sprzedawca, niesie dla sprzedawcy konsekwencje w postaci powstania zaległości podatkowej, a co za tym idzie np. odsetek.
W art. 17 ust. 2a i 2b ustawy o VAT znajduje się zapis pozwalający na wyłączenie w takim wypadku odpowiedzialności sprzedawcy. Zgodnie ze wskazanym przepisem sprzedawca nie będzie miał obowiązku rozliczenia podatku VAT z tytuł dostaw towarów wymienionych w poz. 28-28c załącznika nr 11, dla której podatnikiem jest nabywca, o ile spełnione są następujące warunki:
- sprzedawca podjął wszelkie niezbędne środki w celu rzetelnego rozliczenia transakcji, a po jej dokonaniu ustalono, że wskutek działania podmiotu uczestniczącego w tej dostawie jako nabywca nie były spełnione warunki do rozliczenia dostawy w ramach odwrotnego obciążenia (wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 7),
- sprzedawca przy zachowaniu należytej staranności nie wiedział lub nie mógł wiedzieć o działaniu kupującego;
- zapłata za dostarczone towary nastąpiła z rachunku płatniczego nabywcy, w tym przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego, o ile umożliwiają one sprzedawcy identyfikację składającego zlecenie płatnicze.
W takim wypadku obowiązek rozliczenia podatku VAT będzie nadal ciążył na nabywcy. Wynika to z art. 108 ust. 4 ustawy o VAT.
Autor: Zespół ifirma.pl