Nowe regulacje dla podatników VAT od 2017 roku wprowadzają m.in.: zasady odmowy rejestracji podatnika czynnego oraz przypadki wykreślenia z rejestru podatników czynnych.
Od 2017 roku ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje przypadki, w których Naczelnik Urzędu Skarbowego może odmówić rejestracji nowego czynnego podatnika VAT. Poprzednie przepisy nie pozwalały wprost na odmowę rejestracji jako „podatnika VAT czynnego” (bądź jako „podatnika VAT zwolnionego”).
Urząd skarbowy dokonuje weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym. W szczególności weryfikowane są takie dane jak adresy (w tym prawo do lokalu, w którym będzie działalność prowadzona) czy rodzaj prowadzonej działalności. Weryfikacja powinna nastąpić w ciągu 30 dni. Po pozytywnej weryfikacji, podmiot zostaje zarejestrowany. W niektórych przypadkach jednak, bez zawiadomienia podatnika, Naczelnik US nie dokona rejestracji.
Naczelnik US nie dokona rejestracji jako podatnika VAT, jeżeli:
- Dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub
- podmiot ten nie istnieje lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub
- podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego.
Podmiot, który złożył wniosek VAT-R i którego nie zarejestrowano z w/w powodów, nie otrzyma zawiadomienia z urzędu. Jak pokazuje praktyka pierwszych tygodni po wprowadzeniu nowych regulacji, pracownicy urzędów podejmują próby kontaktu z nowymi podmiotami m.in. telefoniczne, mailowe. Nierzadko można spotkać się także z kontrolą osobistą miejsca prowadzenia działalności. Podanie danych kontaktowych w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R (lub wcześniej np. we wniosku CEIDG-1) może znacząco przyspieszyć weryfikację.
Znowelizowana ustawa zawiera również przepisy znacznie rozszerzające przypadki wykreślania podmiotów z rejestru czynnych podatników VAT. Regulacje dotyczą zarówno warunków dla wszystkich podatników, jak również sytuacji gdy podatnicy VAT czynni wykonują wyłącznie czynności zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43.
Nowe przepisy o wykreśleniu z rejestru obejmują podmioty, które:
- Zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy,
- były zobowiązane do złożenia deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3 u.p.t.u., i pomimo istnienia tego obowiązku nie dochowały go – nie złożyły deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały,
- składały przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3 u.p.t.u., w których nie wykazały sprzedaży oraz zakupów z kwotami podatku do odliczenia,
- wystawiały faktury lub faktury korygujące, które nie dokumentowały rzeczywistych czynności, czyli tzw. „puste” faktury,
- prowadząc działalność gospodarczą wiedziały lub miały uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że uczestniczą w procederze oszustwa lub nadużycia podatkowego, mającego na celu osiągnięcie nienależnych korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa.
Ponadto podatnicy VAT czynni, którzy przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kwartały wykonywali wyłącznie czynności zwolnione, również przestaną być czynnymi podatnikami VAT. Przy czym nie zostaną wykreśleni z rejestru, pozostaną w nim jako podatnicy VAT zwolnieni. Wykreślenia można uniknąć przez złożenie wyjaśnienia, że brak wykazanej w deklaracji sprzedaży innej niż zwolniona w tym okresie wynika ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej, a nie jest związana z całkowitym zaprzestaniem wykonywania czynności opodatkowanych.
W przypadkach wykreślania z rejestru opisanych w p. 1-4 przepisy przewidują możliwość powrotu do statusu czynnego podatnika VAT. Naczelnik US może przywrócić status z urzędu lub na skutek działań podatnika (np. złożonych wyjaśnień).
Zawieszenie działalności gospodarczej a wykreślenie z rejestru płatników VAT
W przypadku zawieszenia działalności, i wykreślenia po 6 miesiącach, przewidziano możliwość zgłoszenia naczelnikowi urzędu skarbowego zamiaru wykonywania w czasie zawieszenia czynności opodatkowanych (wskazując okres wykonywania w czasie zawieszenia), w takim przypadku podatnik nie zostanie wykreślony z rejestru.
Również w okresie zawieszenia (także po upływie 6 miesięcy) podatnik może zgłosić zamiar wykonywania czynności opodatkowanych (np. sprzedaż środka trwałego), wówczas Naczelnik US przywraca rejestrację podatnika bez zawiadomienia. Podobnie będzie przywracał z urzędu status podatnika po odwieszeniu przez niego działalności (bez zawiadomienia).
Podatnicy, którzy nie składali deklaracji, gdy w wyniku wezwania przez naczelnika urzędu skarbowego udowodnią, że prowadzą opodatkowaną działalność gospodarczą lub niezwłocznie złożą deklaracje (art. 96 ust. 9c u.p.t.u.), również zostaną przywróceni do rejestru jako czynni podatnicy VAT bez zawiadomienia i bez potrzeby składania druku VAT-R.
Podobnie jak w przypadku osób zawieszających działalność, ale wykazujących zerowe obroty przez 6 miesięcy, gdy złożą wyjaśnienia, że niewykazywanie sprzedaży lub zakupów przez okres półrocza wynikało ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej, wówczas nie następuje wykreślenie z rejestru takiego podatnika lub podatnik może zostać przywrócony do rejestru.
Przepisy co do zasady nie przewidują sytuacji, w której przywraca się rejestrację podmiotu wystawiającego tzw. puste faktury (bądź korekty do nich). Wyjątkiem będzie sytuacja gdy podatnik udowodni, że nie wystawiał takich faktur (tzn. wystawienie nastąpiło bez jego wiedzy) lub wystawienie było wynikiem oczywistej pomyłki.
Nie przewidują również sytuacji, w której przywraca się rejestrację podmiotu, który prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że uczestniczy w procederze oszustwa lub nadużycia podatkowego, mającego na celu osiągnięcie nienależnych korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa.
Przepis ten wprowadza domniemanie, że podmioty te nie będą miały możliwości ponownej rejestracji (nie wygasa przesłanka wykreślenia ich z rejestru).
